YAYGIN EBEVEYN TUTUMLARI

YAYGIN EBEVEYN TUTUMLARI

Çocuklarımızı yetiştirirken sıklıkla uyguladığımız yöntemleri bilmekte fayda var. Hepimiz bunlardan birini veya birkaçını kullanıyoruz.

Hoş Görülü Davranma

Hoş görülü olmak dozu iyi ayarlanmak koşuluyla oldukça yararlıdır. Belli kurallara uyarak çocukların kendi istedikleri gibi davranmalarına imkân tanımak çocuk eğitiminde olması istenen bir tutumdur.

Aşırı Hoş Görülü Davranmak ve Bağımlılık

Hemen her konuda çocuğun bazen kuralları hiçe sayarak istediği gibi davranmasıdır.

Çocuklarına karşı aşırı hoşgörü gösteren aileler aslında bencil bireyler yetiştirmektedir.

Çocuk kendisine bu kadar düşkün bir ailede istediğini yapabileceğini gördüğünde bu davranışı toplum içinde de uygulamak ister.

Başka insanlarında düşünce ve duygularına önem vermez, isteklerine saygı göstermez. Bu anlamda bencil, sadece kendi istekleri için yaşayan bir birey olarak yetişir.

Baskı Altına Alma

Aile bireylerinden baskı gören çocuk, genellikle çekingen, içe kapalı ve çok duygusal bir kişilik geliştirecektir. Sürekli olarak davranışlarının eleştirileceği endişesiyle her hareketinde çok dikkatli davranır ancak kolayca başkalarının etkisi altında kalabilir. Bu yapıdaki çocuklar daha kırılgan ve kolayca ağlayan çocuklardır. Büyüdüklerindeki tavırları öncelikle kendisine baskı uygulayan ailesine isyan etmek şeklinde olabilir. En dikkati çeken özellik, ciddi bir aşağılık duygusu geliştirmesidir.

Aşırı Koruyucu Olma

Gereğinden fazla koruyucu olma, çocuğun kendi başına karar alma ve uygulama konusunda sorunlar yaşamasına sebep olur. Kedisini aşırı koruyan bir ailede büyüyen bir çocuk, güvensiz, alıngan, çabuk kırılan bir kişilik geliştirebilir. Tüm hayatı boyunca da hep birilerine bağlanma ihtiyacı duyabilir.

Reddetme

Birçok nedenden ötürü bazı ailelerde çocuğu reddetme davranışı görülebilmektedir.’Keşke seni doğurmasaydım’, ‘keşke senin yerine bir kızım/oğlum olsaydı’ gibi sözler çocukta kabul edilmediği, benimsenmediği ve reddedildiği duygularını oluşturur. Hatta bazen bu tip ailelerde çocuğun bedensel ve ruhsal ihtiyaçları göz ardı edilerek, çocuğa karşı olumsuz tavırlar sergilenebilir. Böyle bir ortamdaki çocuk, başkalarına karşı düşmanca duygular besleyerek büyüyecek; kavgacı, sinirli ve vicdani değerlerden uzak bir birey olacaktır.

Kabul Etme

Aileleri tarafından kabul edilen, benimsenen, ihtiyaç duyduğu sevgi ve ilgiyi görerek büyüyen çocuk, aynı duyguları çevresine de yansıtacaktır. Çocuğun kabul edilmiş olması onun içinde yaşadığı toplumla barışık, uyumlu, dengeli ve mutlu bir birey olmasına zemin hazırlar. Bu davranış biçimini benimsemiş aileler, çocuklarının kişilik özelliklerini ve yeteneklerini gözlemleyerek onu destekler.

Çocuğun Kurallarına uyma

Böyle bir ailede kurallar çocuğun isteklerine göre belirlenir. Her şey onun isteklerine göre şekillenir ve aile de çocuk merkezli bir hayat sürer. Ancak karşılık olarak çocuklarından saygı görme konusunda ciddi sıkıntılar yaşayan aileler de bu tip ailelerdir. Bu davranış biçimini belirlemiş ailelerde yetişen çocuklar zamanla çevresindeki insanlara karşı da hükmetme duygusuyla hareket edebilirler. Başka insanlardan da kendi istek ve arzularına göre hareket etmesini beklerler.

Çocuklar Arasında Ayrım Yapma

Ebeveynler çocuklarını çok sevmelerine rağmen bazen bilerek ya da bilmeyerek çocuklar arasında ayrım yapabilirler. Buradaki en önemli etken çocuklardaki kişilik özellikleridir. Aile bazen bir çocuktaki uyumlu, itaatkâr davranışı öne çıkarır ve diğer çocuklara karşı bunu bir üstünlük gösterisi olarak kullanır.

Ya da diğerlerine göre daha başarılı ve saygılı olan çocuk kayırılır. Daha çok ilgi gören çocuk toplum içinde de aynı ilgiyi görmek ister ancak beklediği biçimde bir karşılık bulamadığında saldırgan ve sinirli bir tutum geliştirebilir.

Kıyaslama

Pek çok ebeveynin bilinçli ya da bilinçsizce yaptığı bir davranış biçimidir. Çocuğunu başka çocuklarla kıyaslamak istenmeyen sonuçlar doğurur. Oysa bilinmelidir ki her çocuk farklıdır, kendi kişilik yapısı içinde herkesten ayrı ve bağımsız bir bireydir. Her çocuk her şeyi yapmak ya da bilmek zorunda değildir. Nasıl ki biz aynı anda iyi bir insan, iyi bir sanatçı, iyi bir aşçı, başarılı bir iş kadını ya da adamı değilsek çocuklarımızdan da böyle olmalarını bekleyemeyiz. Bu kıyaslamayı yapan aileler genellikle mükemmeliyetçi bir tutum içindedirler ve maalesef sonuçlar bekledikleri gibi olmaz.

ANNE BABALARA ÖNERİLER

Disiplin uygularken öncelikle dikkat edilmesi gereken kuralları bilmekte fayda var. Eğitimde daha önce de değindiğimiz gibi birçok şey el yordamıyla ve çevremizden duyduklarımızla şekillenir. Her zaman en doğrusunu bilmek ya da uygulamak çok kolay ve mümkün gözükmese de temel olarak dikkat edeceğimiz bazı püf noktaları vardır.

Öncelikle iyi bir model olmalısınız. Çocuklar gördüklerini uygularlar, söylenenleri değil.
Çocuklara sorumluluk duygusunu erken yaşlarda vermeye başlamalısınız. Kendi kendine yemek yemeye çalışan çocuğu teşvik etmek, döküp saçmadan yemek yemeyi öğrenemeyeceğini bilmek gerekir.
Sorularına tutarlı, net yanıtlar vermelisiniz. Soru soran çocuğa sorusu ne olursa olsun kızmamalı, onu alaya almamalısınız.
Kurallar koyup ondan bu kurallara uymasını beklerken aynı kurallara önce siz uymalısınız.
Anne ve babanın görüş birliğinde olması en temel koşuldur. Birinizin ak dediğine diğeriniz kara diyorsa bu çocukta kavram karmaşasına yol açar ve otoritenin kimde olduğu konusunda kafasını karıştırır. Çocuk eğitiminde otorite konusunda anne ve baba olarak eşit derecede söz sahibisiniz.
Çocuklarınızın yapısını, ilgi alanlarını ve yeteneklerini doğru saptamalı ve bunlara göre davranmalısınız. Çocuğunuz sizin bir kopyanız değildir. Siz öyle istediniz diye bazı şeyleri yapmasını beklemek yanlış olur.
Çocuktan yeteneklerinin ve kapasitesinin ötesinde sorumluluklar beklemek ve bu yönde çocuğu zorlamak üzücü sonuçlara yol açabilir.
Sevginizi ve desteğinizi bir koşula bağlamayın. Çocuk kayıtsız şartsız sevildiğini bilmek ister. Olumlu ve olumsuz bütün özellikleriyle sevildiğini bilen çocuklar sağlıklı bireyler olarak yetişirler.
Özellikle eğitim çağında çocuğu olan aileler açısından bilinmelidir ki hayat sadece ders çalışmaktan ibaret değildir. Çocuklar mutlaka farklı uğraşlar edinmeli, kendine ait zamanı ve uğraşı olmalıdır.
Aileler çocuk gelişiminin aşamaları olduğunun ve bu aşamalarda nelerle karşılaşabileceklerinin bilincinde olmalılar. Bu bildikleriniz çocuklarınızı büyütürken karşılaştığınız sorunların ne kadarının ciddi, ne kadarının gayri ciddi olduğunu fark etmenizi sağlar.
Çocuklarınızı asla başka çocuklarla kıyaslamamalı, her bireyin kendine özgü değerleri olduğunu bilmelisiniz.
Çocukla iletişimde en etkili yol tensel temastır. Ona dokunmak, kucağa almak, öpmek en önemli şefkat ihtiyacını karşılar.